In de onderstaande afbeelding zie je dat het worteltje van de kiemplant naar beneden groeit. Bij de meeste planten bevinden de wortels zich in de grond. Alle wortels van een plant samen noemen we het wortelstelsel van de plant. Er zijn twee typen wortelstelsels. De meeste planten hebben een wortelstelsel dat bestaat uit een dikke hoofdwortel met vertakkingen. De vertakkingen noemen we de zijwortels. De hoofdwortel groeit recht naar beneden. Sommige planten hebben een krans van wortels die allemaal ongeveer even dik en lang zijn. Deze wortels noemen we bijwortels.
Bij beide typen wortelstelsels zitten wortelharen vlak bij de uiteinden van de wortels. Wortelharen zijn heel dunne uitstulpingen. Je kunt ze alleen te zien krijgen als je de plant heel voorzichtig met een schop uit de grond steekt. Daarna moet je de grond voorzichtig van de wortels afspoelen met water. Als je dat te ruw doet, breken de wortelharen af.
De functies van de wortels.Door de wortels wordt een plant stevig vastgezet in de grond. De wortels hebben nog meer functies. Als je een plant uit de grond trekt, worden de bladeren na een tijdje slap. Dat komt doordat het water uit de bladeren verdampt. Ook de stengels kunnen slap worden. Maar als je een plant met de wortels in de grond laat staan, blijven de bladeren en de stengels stevig. De wortels dienen voor het opnemen van water uit de grond. In dit water zitten belangrijke voedingsstoffen voor de plant. Het water en de voedingsstoffen worden vooral via de wortelharen opgenomen.
Van veel planten sterven in de herfst de delen boven de grond af. Zo zie je in de winter bijvoorbeeld vrijwel geen paardenbloemen. Toch zijn ze er wel. De delen onder de grond (de wortels) blijven ‘s winters in leven. Deze delen bevatten veel reservevoedsel. In de lente kun je in korte tijd weer veel paardenbloemen zien. De delen boven de grond groeien dan snel. Het reservevoedsel in de wortels wordt hierbij verbruikt. Mens en dier maakt gebruik van het reservevoedsel dat de plant in zijn wortels heeft opgeslagen. Wij eten namenlijk veel wortels van planten. Als mens of dier de wortels van planten consumeren kunnen ze de energie die in de wortels zit gebruiken.
Als het koud is, kunnen planten vrijwel geen water opnemen. Er kan dan nog wel water uit de bladeren verdampen. Als planten met bladeren lange tijd in een koude omgeving staan, kunnen de planten uitdrogen. En als de temperatuur onder 0 °C daalt, kunnen de bladeren gemakkelijk bevriezen. Paardenbloemen kunnen ‘s winters blijven leven, doordat de delen boven de grond in de herfst afsterven. De meeste bomen en struiken laten in de herfst hun bladeren vallen. Hierdoor kunnen ook deze planten ‘s winters in leven blijven. Paardenbloemen, bomen en struiken slaan reservevoedsel op in hun wortels.
