Wat is overshoot Day?

Overshoot Day is de dag in het jaar waarop we wereldwijd alle natuurlijke hulpbronnen die de aarde in één jaar kan produceren, hebben opgebruikt. Denk aan:

• Het hout dat groeit in bossen.
• De vissen die geboren worden in de zee.
• Het schone water dat beschikbaar is.
• Hoeveel CO₂ de aarde kan opnemen.

Na die dag gebruiken we meer dan de aarde voor ons voor een heel jaar heeft geproduceerd. Hoe moet je dat nou eigenlijk zien. Misschien is vergelijken met zakgeld wel even een goed idee. Stel dat jij iedere maand €20,00 zakgeld krijgt. Daar moet jij dan een hele maand mee zien rond te komen. Als je dan een keertje wat tekort komt kan je aan je ouders alvast een voorschotje vragen. Dan ontvang je de volgende maand gewoon wat minder. Dit is dan jouw persoonlijke zakgeldovershootday. Als dat een keertje gebeurt is dat op zich geen probleem, zolang je het de maand daarna maar rustig aan doet met je zakgeld. Je ouders blijven immers geen voorschotjes geven.

De mensheid gebruikt jaarlijks meer dan moeder aarde geeft. Daarnaast is het ook nog eens een keertje moeilijk afspraken maken met de mensheid. Wij gaan het eigenlijk nooit rustig aan doen met de hulpbronnen die de aarde jaarlijks ter beschikking stelt. Moeder aarde is de voorschotjes geven dan ook behoorlijk zat en het begint op aarde dan ook behoorlijk spaak te lopen. Het wordt te warm, er valt teveel regen, er zijn te weinig bomen om modderstromen te voorkomen, golfstromen veranderen van richting, poolkappen smelten, de bodems vervuilen, gif in het milieu en in de organismen en de biodiversiteit holt achteruit (zie grafiek).

Welke rol spelen de mensen bij overshoot day?

Iedereen op aarde draagt bij aan deze dag door wat we consumeren en hoe we leven.
• Voedsel: Wat eet je? Bijvoorbeeld vleesproductie verbruikt enorm veel water en energie.
• Energie: Hoeveel stroom gebruik je? Komt die stroom van fossiele brandstoffen zoals kolen of van zonnepanelen?
• Afval: Gooi je spullen weg of gebruik je ze opnieuw? Hoeveel plastic gebruik je?

Alles wat we doen, verbruikt grondstoffen. Samen bepalen we hoe snel die opgaan. Echter wereldwijd draagt niet ieder land evenveel bij aan het opraken van de hulpbronnen van de aarde. Het zijn vooral de zeer rijke landen die extreem veel hulpbronnen nodig hebben. De inwoners van landen en continenten als America, Europa en Australië verbruiken vanwege de luxe en exclusieve levensstijl van de inwoners veel hulpbronnen. Inwoners van arme landen hebben wel last van de gevolgen van de hulpbronnenhonger, maar dragen er zelf niet aan bij.

Waarom schuift overshoot day jaarlijks op?

Overshoot Day valt elk jaar eerder. Laten we eens kijken naar de data van de afgelopen jaren:
• In 1970 was Overshoot Day op 29 december.
• In 2000 viel het op 23 september.
• In 2023 al op 2 augustus.

Wat betekent dit? We zijn steeds sneller hulpbronnen aan het verbruiken. Als dit zo doorgaat, hebben we in de toekomst misschien wel twee of drie aardes nodig om aan onze vraag te voldoen.

• In 1970 was Overshoot Day op 29 december. Dit betekent dat we toen met alle mensen op aarde gebruikte wat de aarde in een jaar extra kon produceren. We gebruikten net iets meer dan er hersteld kon worden door de aarde, maar het was nog niet extreem. We kwamen uit met ons zakgeld
• In 2000 viel de dag op 23 september. Dat betekent dat we binnen negen maanden al alles hadden opgebruikt wat de aarde in een jaar kon bij produceren. De rest van het jaar leefden we “op krediet”. Met z’n allen kwamen we een kwart aarde tekort.
• In 2023 was het al op 2 augustus. Dit laat zien hoe snel ons verbruik is toegenomen. Binnen zeven maanden en twee dagen hadden we al meer opgebruikt dan de aarde voor een heel jaar aan hulpbronnen voor ons kon aanmaken. Met z’n allen komen we op het moment bijna een halve aarde tekort. We zouden de wereldbevolking moeten verdelen over anderhalve planeet om weer uit te komen met ons zakgeld.

Waarom is een overshoot day een probleem?

Een Overshoot Day betekent dat we de aarde overbelasten. Je moet naar de aarde kijken als een groot levend organisme. De bodem van onze aarde is de baarmoeder van al het leven op aarde. We vragen met z’n allen meer dan deze bodem kan leveren. We buiten de bodem uit en vergiftigen de bodem met bestrijdingsmiddelen, bemesting, medicaties, chemicaliën, koolstofdioxide en methaan. Door het vergiftigen van de bodem sterft langzaam maar zeker deckraamkamer van ons bestaan. En dat heeft gevolgen voor het leven op aarde:

• Klimaatverandering: We stoten meer CO₂ uit dan de aarde aankan, wat zorgt voor opwarming.
• Biodiversiteit: Bossen verdwijnen, dieren sterven uit, en ecosystemen raken beschadigd.
• Natuurrampen: Overstromingen, droogtes en hittegolven komen vaker voor.
  Als we zo doorgaan, maken we onze bodem onherstelbaar kapot. Niet alleen voor ons, maar ook voor toekomstige generaties.

Hoe kunnen we het oplossen?

Gelukkig kun je helpen om de productie van de aarde weer in evenwicht te krijgen met de behoefte aan hulpbronnen van de mens. Hoe?

1. Minder vlees eten: Minder koeien betekent minder waterverbruik en minder broeikasgassen.
2. Energie besparen: Doe lampen uit als je ze niet nodig hebt, en kies voor groene energie.
3. Afval verminderen: Recycle meer, koop minder nieuwe spullen en gebruik wat je hebt langer.
4. Duurzaam reizen: Pak vaker de fiets of het openbaar vervoer in plaats van de auto.

Als iedereen kleine stappen zet, maken we samen een groot verschil.

Afsluiting
Overshoot Day is een teken dat we meer verbruiken dan de aarde aankan. Jullie rol hierin is belangrijk: wat je eet, koopt en gebruikt, heeft impact. Het goede nieuws? We kunnen er samen iets aan doen.
Vraag aan jullie: Wat denken jullie dat jullie morgen al kunnen veranderen om de aarde te helpen? Laten we daar eens over praten! Verzin een plan voor iedereen op school, waar we bij wijze van spreken morgen mee zouden kunnen beginnen.