De spijsverteringssappen
Het voedsel moet in het spijsverteringsstelsel worden verteerd. Verteren wil zeggen dat je de voedingsstoffen afbreekt tot hun bouwstenen. Het verteren gebeurt op twee manieren. Op een mechanische manier met de tanden en de peristaltiek en op een chemische manier met enzymen. Voor de volledige afbraak van je voedsel heeft de spijsvertering het verteringsstelsel nodig. Het gehele spijsverteringsstelsel is voorzien van speciale kliercellen die de benodigde spijsverteringssappen produceren. Sommige spijsverteringsklieren zoals de alvleesklier en de speekselklieren “hangen” maar een beetje aan het spijsverteringsstelsel, terwijl vele andere spijsverteringsklieren, zoals maagsapklieren en darmsapklieren netjes geïntegreerd zijn in de wanden van het spijsverteringskanaal.
Bovenstaande illustratie is afkomstig uit het informatieboek voor natuurwetenschappen BiNaS en wordt door Biologielessen.nl gebruikt in overleg met Noordhoff Uitgevers 
Zuurgraad in het spijsverteringsstelsel
Als je goed de BiNaS-afbeelding bekijkt dan valt op dat de pH van het spijsverteringskanaal per orgaan behoorlijk kan verschillen. Zo is de pH in de mondholte neutraal met een pH van 6 tot 7,5. Om met het voedsel meegekomen bacterien te doden heeft de maag heeft een pH van 1. In de twaalfvingerige darm wordt door toevoeging van alvleessap de zure brei vanuit de maag een beetje geneutraliseerd en wordt de pH weer licht basis (pH rond de 8 a 9). Aangekomen in de dunnedarm wordt de pH door de vertering van de vetten in vetzuren en glycerol weer iets zuurder. In de dunne darm wordt de pH ongeveer 7. Aangezien alle spijsverteringssappen het best werken bij bepaalde pH’s worden aan de voedselbrij toegevoegde spijsverteringssappen bij de voortgang door het spijsverteringsstelsel regelmatig gedeactiveerd. Zo start de vertering van zetmeel onder invloed van amylase in de mond (pH 7). In de maag wordt amylase in een pH van 1 onwerkzaam gemaakt en stopt de vertering van zetmeel. Om pas in de twaalfvingerige darm onder invloed van alvleessap weer op gang te komen.
De verteringsproducten
De voedingsstoffen die in de voedingsmiddelen zitten die door de verteringsenzymen moeten worden afgebroken, en via het bloed naar de cellen worden getransporteerd hebben specifieke functies in de cellen. De functies die de voedingsstoffen in de cellen en weefsels kunnen vervullen zie je in onderstaande afbeelding.
Zoals je in bovenstaande afbeelding kan zien zijn een groot aantal van de voedingsstoffen die in de voedingsmiddelen zitten te groot om de darmwand te kunnen passeren en in de bloedbaan te komen. Deze stoffen kunnen alleen in de dunne darm terecht komen indien ze worden afgebroken tot hun bouwstenen. De voedingsstoffen uit het voedsel en de bouwstenen waaruit deze zijn opgebouwd zijn te zien in onderstaande illustratie. De voedingsstoffen die chemisch door de spijsverteringsenzymen moeten worden verteerd zijn de eiwitten, vetten, koolhydraten zoals glycogeen en zetmeel, sacharose en lactose. In dit overzichtje is ook DNA opgenomen. Ons voedsel bevat namelijk dierlijke en plantaardige cellen. Deze cellen bevatten celkernen met daarin het DNA, of RNA
Het volledig verteren van de voedingsstoffen in ons voedsel is een behoorlijke klus. Er zijn vele spijsverteringssappen en vele verteringsstappen voor nodig voordat de vertering volledig is. Spijsverteringssappen bevatten enzymen. Enzymen werken specifiek. De voedingsstof die ze afbreken heet het substraat. Wat de enzymen er van maken is het product. Als voorbeeld van de stapsgewijze afbraak door spijsverteringsenzymen staat hieronder het voorbeeld van de vertering van zetmeel tot glucose, maar ook vetten en eiwitten worden op een soortgelijke manier, in stapjes verteerd.
Een fraai overzicht van alle verteringssappen, verteringsklieren, de betrokken voedingsstoffen en de geproduceerde verteringsproducten zijn hieronder te zien. Vergeet de activiteit van de spijsverteringsenzymen tot de pH’s van het spijsverteringsstelsel niet.
Klik hier voor een schitterende video over spijsvertering.
Als je de les over de spijsverteringsenzymen hebt gemist of de gehele bovenstaande les uitgelegd wil zien door een docent, bekijk dan de hieronder staande video.
