Immuniteit
Als Iemand immuun is voor een ziekte, dan betekent dit dat hij de ziekte niet meer kan krijgen. In deze les zal je leren hoe dat kan. Het is erg moeilijk, dus lees aandachtig en bestudeer de illustraties goed. In het filmpje bij de vorige les zag je hoe ziekteverwekkers het lichaam van iemand binnendrongen. Deze binnengekomen ziekteverwekker heeft het in het begin goed naar zijn zin in het lichaam. Het is er lekker warm, er zijn voldoende cellen die deze ziekteverwekker kan ziekmaken en er zijn nog geen wittebloedcellen die antistoffen kunnen maken tegen de ziekteverwekker.
De persoon wordt nu snel ziek van deze ziekteverwekker. Vaak lig je dan met koorts op bed. Maar langzaam maar zeker komt het afweersysteem in actie. Witte bloedcellen gaan de ziekteverwekker herkennen en wat antistoffen produceren. Omdat er nog veel ziekteverwekkers zijn en maar weinig wittebloedcellen hebben de gemaakte antistoffen nog niet heel veel invloed. De patiënt is nog steeds behoorlijk ziek.
Na een dag of vier vijf begint het afweersysteem steeds harder te werken. Er komen steeds meer wittebloedcellen die steeds meer antistoffen tegen de ziekteverwekker gaan maken. Langzaam maar zeker gaan de wittebloedcellen het winnen van de ziekteverwekkers. De patiënt is nog steeds ziek, maar met het afweersysteem gaat het steeds beter.
Doordat er steeds meer wittebloedcellen ontstaan die antistoffen tegen de ziekteverwekkers gaan produceren, neemt de hoeveelheid ziekteverwekkers snel af. Omdat nog niet alle ziekteverwekkers doodzijn, gaat de productie van speciale wittebloedcellen nog op een snel tempo door. De zieteverwekkers voeren een verloren stijd. Langzaam maar zeker knapt de patiënt op. De patiënt wordt beter.
Zo...de vijand is definitief verslagen. Een of twee weken nadat de patiënt ziek is geworden zijn alle ziekteverwekkers door het afweersysteem verwijderd. De grote hoeveelheden antistoffen hebben hun werk gedaan. En weet je wat het mooie is van dit hele verhaal? Alle speciaal tegen deze ziekteverwekker gemaakte wittebloedcellen blijven de rest van je leven in je lichaam aanwezig. Komt er op een kwade dag weer eenzelfde ziekteverwekker binnen, dan zal deze zeer snel worden aangevallen door een groot leger van wittebloedcellen. De ziekteverwekker wordt door het afweersysteem verslagen, voordat hij je ziek kan maken. Je bent nu de rest van je leven immuun. Dit noemen we natuurlijke immuniteit, omdat je de ziekte helemaal hebt doorlopen en overwonnen.
Kunstmatige immuniteit
Sommige ziektes zijn erg gevaarlijk. Van een infectie met het polio-virus kan een kind ernstig ziek worden en zelfs dood gaan of verlamd raken. Immuniteit tegen polio wordt dan op een kunstmatige manier opgewekt door de dokter. De meeste kinderen in Nederland worden daarom al op jonge leeftijd ingeënt tegen deze ziekte. Zo'n inenting heet vaccineren. Als een kind gevaccineerd wordt, dan krijgt hij of zij een vaccin ingespoten. Een vaccin bevat een zeer verzwakte, in mootjes gehakte ziekteverwekker. Alle vaccinaties die een kind krijgt, staan aangegeven in het vaccinatieboekje van het kind.
Zo'n in mootjes gehakte ziekteverwekker wordt nog wel door het immuunsysteem herkend. Binnen een paar dagen zal er dus een enorm leger aan witte bloedcellen zijn om deze verzwakte ziekteverwekker met antistoffen aan te vallen. En binnen een paar dagen zal de ziekteverwekker dan ook opgeruimd zijn. Maar ook nu zal het aanvalsleger van wittebloedcellen de rest van je leven in jet lichaam aanwezig blijven en je beschermen tegen vervolg infecties. Je bent nu immuun zonder dat je echt ziek bent geworden. Daarom noemen we dit kunstmatige immuniteit.
Het Rijksvaccinatieprogramma van het RIVM beschermt alle kinderen in Nederland tegen twaalf zeer ernstige infectieziekten. Deze infectieziekten waren vroeger belangrijke doodsoorzaken bij jonge kinderen. Dankzij het vaccinatieprogramma komen deze infectieziekten in Nederland niet of nauwelijks meer voor. Het onderstaande filmpje laat zien op welke leeftijd deze vaccinaties beginnen en op welke leeftijd kinderen klaar zijn met het vaccinatieprogramma.