Gen

Een gen.

In alle leerboeken staat dat een gen één erfelijke eigenschap is en is opgebouwd uit twee allelen. Het menselijk genoom bevat ongeveer 20.000 genen of erfelijke eigenschappen. De vraag die dan blijft staan is: maar wat is dan eigenlijk een erfelijke eigenschap. Uit onderstaande afbeelding wordt een beetje duidelijk wat een gen is. Een gen is een stukje DNA dat codeert voor één eiwit. De geproduceerde eiwitten zijn bouwstenen voor de productie van cellen. Cellen zijn weer bouwstenen voor weefsels. Weefsels zijn weer onderdelen van organen. Organen zijn de onderdelen van orgaanstelsels en verschillende orgaanstelsels vormen een organisme. De genetische code op het DNA is het genotype van het organisme. Het geproduceerde eiwit, dat uiteindelijk als bouwsteen dient voor een organisme is het begin van het fenotype van het organisme.

Richard Dawkins heeft wel een heel duidelijke kijk op de definitie van een gen. We hebben hierboven gezien dat een gen codeert voor een eiwit, maar de werking van het gen, en de invloed van een gen op het organisme is beter te begrijpen als je naar een gen kijkt als een woord. Een woord waar je zinnen mee kunt formuleren, hoofdstukken kunt schrijven en uiteindelijk een heel boek. De hieronder staande podcast gaat over de vergelijking van een gen met een woord.

    

 

 

Genen coderen voor eiwitten. Soms is een fenotypische verschijning te herleiden tot één enkel gen. Voor een werkzaam enzym of hormoon zou het zo maar kunnen zijn dat er maar één specifiek gen verantwoordelijk is voor de productie van dat enzym. Meestal is het echter zo dat een specifieke samenstelling, samenwerkingsverband, tussen vele genen verantwoordelijk is voor de verschijningsvorm van een bepaald fenotypisch kenmerk. Een oog of lever is niet het product van één geactiveerd gen. Een oog of lever is het product van vele samenwerkende genen.

 

Wanneer je kijkt naar genen als woorden die je op verschillende manieren kunt combineren voor het schrijven van twee totaal verschillende boeken, dan begrijp je ook hoe het mogelijk is dat er twee totaal verschillende organismen kunnen ontstaan uit een genoom dat voor 98% identiek is. Het fenotypische verschil tussen mens en chimpansee wordt niet veroorzaakt door de genen, door de erfelijke eigenschappen, maar wordt veroorzaakt door hoe de genen met elkaar samenwerken. De genen van de mens werken anders met elkaar samen dan de genen van de chimpansee. Deze verschillende samenwerking resulteert in verschillende fenotypische verschijningen en lijdt tot verschillende organismen.

 

 

 

Uit bovenstaande afbeeldingen wordt duidelijk dat genen worden gecombineerd met andere genen, en dat deze samenwerking een uiteindelijk eindresultaat oplevert, maar waarbij de invloed van de individuele genen in het eindproduct niet meer herleidbaar zijn. 

Het genoom is dus geen blauwdruk voor het organisme, zoals je een blauwdruk kunt hebben van een woning. Als je door de woning heen loopt kun je de onderdelen van de woning zoals ramen en deuren en stopcontacten netjes terug vinden op de blauwdruk. Het genoom is meer iets van een recept. Je stopt eieren, bloem, boter en suiker in een blik en er komt een heerlijke taart uit. Echter de eigenschappen van de eieren, bloem, boter en suiker zijn in het uiteindelijke product niet meer te herleiden.