Les 6 Bijenhotel
Bijen kunnen in een gifvrije tuin bijdragen aan het biologisch evenwicht van de tuin. Er is echter een groot probleem voor de alleenlevende (solitaire) bijen en wespen. In onze nette, overal aangeharkte tuinen zijn geen rommelhokjes en gaatjes meer te vinden voor de bijen en wespen. Er staat geen enkel hol sprietje of takje langer dan een deel van het seizoen overeind. Ook vermolmd hout blijft nergens lang liggen. Maar door onze opruimwoede ruimen we ook alle nestgelegenheden voor deze kleine dieren op. In het onderstaande filmpje "Hoe maak je een bijenhotel" laat ook zien hoe je in je eigen tuin een mooi 5 sterrenhotel voor de wilde bijtjes kan maken, waardoor de tuin een goede plek wordt voor de bijen om te leven.
Het is juist voor de wilde bijen van belang dat de natuurlijke nestplekken een jaar blijven bestaan, omdat de gehele levenscyclus een jaar duurt. In het voorjaar leggen de vrouwtjes de eitjes in de nestjes. Het larfje dat daaruit komt leeft dan van de nectar en stuifmeelkorrels. In de zomer gaat het larfje zich verpoppen. Als pop overwintert het diertje. In het vroege voorjaar kruipt uit de pop een nieuwe bij of wesp. Met een bijenhotel kunnen we een grote bijdrage leveren aan het voortbestaan van de bij en wesp in de tuin.
Bijen en wespen hebben een grote voorliefde voor warme, zonbeschenen plaatsen. Zonnige paden gemaakt van kleine klinkertjes met zandgevulde voegen ertussen bieden uitstekende nestgelegenheid. Muren van ruw natuursteen met veel kieren en spleten zijn geliefde nestplaatsen. Het is grappig te zien hoe het wespje snel in zo'n gaatje in de grond verdwijnt.
Werkwijze
In deze les ga je zelf een bijenhotel bouwen. Voor het hotel kan je van alles gebruiken, zolang er maar gaatjes van verschillende diameters inzitten. De houtsoort die je ervoor gaat gebruiken is niet zo heel erg belangrijk, zolang je er maar voor zorgt dat de openingen en de gangen zo glad mogelijk zijn. Dit betekent dus dat je zowel de inkruipopeningen als de gangen zelf goed zal moeten schuren. Aan erg ruwe invliegopeningen of gangen beschadigen de bijen hun vleugels. Voor een goed bijenhotel moet je altijd de volgende regels in acht nemen.
- De gangen moeten altijd aan een kant dicht zijn.
- De diameter kan 2 tot 12 millimeter bedragen.
- De populairste diameter is 3 tot 8 millimeter
- De gangen mogen tussen de 3 en 20 centimeter diep zijn.
- De invliegopening en de gangen zelf moeten goed gladgeschuurd zijn.
Gebruiksaanwijzing voor het ophangen van de kast
- Een zonnige, windluwe plek is ideaal, zodat de bijen zich lekker kunnen opwarmen.
- Zorg ervoor dat de openingen niet op de regenzijde hangt
- De hoogte voor het ophangen is niet belangrijk.
- Laat het bijenhotel minimaal een jaar hangen (levenscyclus van de bij!)
Hoe meer variatie je aanbrengt in je bijenhotel, des te meer verschillende bijen en wespen zullen erbij verschijnen. Dat de gangen gebruikt worden, zie je aan het in- en uitvliegen van de bijen. Ja kan er rustig bij gaan staan en het doen en laten van de beestjes observeren. Ze zullen nooit steken. Hooguit zullen ze niet durven te vertrekken of aan te komen, omdat je te dicht bij staat.
Als de gangen met zand, hars, steentjes of een vliesje zijn afgesloten, dan weet je dat er een nestje van een bij of wesp achter is gemaakt.
Hieronder zie je een aantal voorbeelden van een bijenhotel. Je kan het zo ingewikkeld maken al je zelft wilt.
Observatiekasten (Metselbijenkst)
Als je heel fanatiek bent, kan je samen met je pa of ma of oudere broer een heel mooie observatiekast maken. Van een observatiekast kan je de bovenkant en de zijkant verwijderen. In de kast zitten dan allemaal plastic slangetjes, ook weer van verschillende diameters. Als je ziet dat diverse openingen zijn afgesloten, dan kan je de kast openen en zien hoe het zit met de ontwikkeling van de bijtjes. Op de youtubelink hieronder zie je een mooi filmpje over de metselbij in een observatiekast.
In het filmpje zie je een metselbij bezig met de kamertjes voor haar eitjes. Elk kamertje wordt voorzien van een hoopje stuifmeel, dat ze aan de haren van haar buik verzamelt. Op elk hoopje stuifmeel wordt vervolgens een eitje gelegd. De larve die uit het eitje komt, leeft het gehele voorjaar en zomer op deze pollenvoorrad. Pollen bevatten veel eiwitten voor de groei. De pop van het laatst gelegde eitje, vliegt als eerste uit. De achterste poppen worden als laatste bij.
Onderhoud van het bijenhotels
De meest bijen maken de gebruikte gangen schoon voor hergebruik, maar dat houdt na een aantal jaren op. Er zijn zelfs bijen die een gang maar een keer gebruiken. Het hotel is dan volledig onbewoond en dan ook vaak geheel of gedeeltelijk vergaan. Koop of maak in zo’n geval een nieuw hotel. Eventuele oplossingen: boor nieuwe gaten, vervang elementen zoals bundels riet of bamboestengels. In educatieve bijhotels met glazen of kunststof buisjes moeten de buisjes om de paar jaar vervangen worden door nieuwe buisjes of goed schoongemaakt worden.
Huiswerk:
- Bestudeer de tekst op deze pagina.
- Lees over wilde bijen en hun nesten: Bijen en hun nesten, Help de bijen in de tuin
- Download het werkblad, maak de opdrachten en neem het mee naar de volgende les.
