Werken met de microscoop

Tijdens deze les leer je stap voor stap hoe je met een microscoop werkt en daarbij ga je een klaargemaakt preparaat van de letter d met de microscoop bekijken.

Met behulp van een preparaat kan je onder de microscoop dingen bekijken die je niet met het blote oog kan waarnemen, zoals micro-organismen (kleine levende wezentjes), of cellen van dieren en planten.
In de afbeelding hieronder zie je dat een preparaat bestaat uit een glaasje. Dit heet het voorwerpglas. Ongeveer in het midden ligt het voorwerp dat je wilt bekijken en hierboven op ligt een kleiner glaasje, het dekglas.  

 

Als je met de microscoop werkt, werk je de volgende stappen één voor één af. Ga pas naar een volgende stap, als je de vorige helemaal hebt afgewerkt.

Voorbereiding:
1. Pak de microscoop vast. Eén hand om het statief en één hand onder de voet. Zet hem voor je neer met het statief naar je toe.

2. Controleer of de tafel helemaal omlaag staat door aan de grote schroef te draaien en het kleinste objectief met het rode ringetje moet voor.

Preparaat op de tafel van de microscoop
3. Leg het preparaat tussen de preparaatklemmen, zoals op de afbeelding hieronder.

 

4. Draai aan de kruistafelknoppen onder de tafel, om het midden van het preparaat (dat je wilt bekijken) boven de opening  van de tafel te schuiven.  

5. Doe het lampje aan en kijk door het oculair.

Het beeld scherpstellen
Het oculair is de bovenste lens van de microscoop en heeft een vergroting van 10X .
De totale vergroting van wat je met de microscoop bekijkt, is de vergroting van het oculair keer de vergroting van het objectief.

6. Je gaat nu het beeld scherpstellen. Kijk door het oculair en draai met de grote schroef de tafel langzaam omhoog en stop als het beeld scherp is. Met de kleine schroef kan je het beeld nauwkeuriger scherp stellen.

Om te controleren of het beeld scherp is, moet je aan de kruistafelknoppen draaien.
Als je het beeld ziet bewegen, dan is je beeld scherp gesteld. Beweegt je beeld niet dan heb je het niet scherp gesteld en moet je de tafel nog wat verder omhoog draaien met de grote schroef en eventueel met de kleine schroef.

Verschillende objectieven (vergrotingen)
De microscoop heeft aan de revolver verschillende objectieven met verschillende vergrotingen. De vergroting staat op het objectief. De kleinste objectief met het rode ringetje vergroot 4X, het objectief met het gele ringetje vergroot 10X en het andere objectief met het blauwe ringetje is 40X. Het grootste objectief met het witte ringetje kan 100X vergroten.

7. Als je beeld bij de kleinste vergroting is scherpgesteld, dan kan je naar de eerstvolgende vergroting gaan. Draai aan de revolver naar het objectief met het gele ringetje. Dit vergroot 10 keer.

Het beeld scherpstellen
De microscoop heeft twee stelschroeven: een grote en een kleinde stelschroef. De grote stelschroef gebruik je alleen maar bij vergrotingen van 40x en 100x. Bij vergrotingen van 400x en 1000x is het verboden om nog aan de grote schroef te draaien. Je gebruikt dan alleen nog maar de kleine stelschroef. Als je op grote vergrotingen draait met de grote stelschroef, dan is de kans groot dat de lens van het objectief tegen het preparaat aankomt en wordt beschadigd.

Het aanwijsnaaldje
Als je door het oculair kijkt, zie een streepje in beeld. Dit streepje heet het aanwijsnaaldje. Met dit aanwijsnaaldje kan je nauwkeurig hetgene dat je in beeld hebt verder vergroten.

8. Schuif hetgene dat je in beeld wilt hebben precies voor het aanwijsnaaldje. Draai nu naar de volgende vergroting, het objectief met het blauwe ringetje met een vergroting van  40 keer zie afbeelding hieronder.  

Diafragma
Als er te veel licht in beeld is, kan je met het diafragma de hoeveelheid licht regelen (zie afbeelding hieronder).  Het diafragma bevindt zich onder de tafel. Als je het hendeltje heen en weer beweegt, neemt de hoeveelheid licht af of toe.

Belangrijk!
        Zit nooit met je handen aan de lenzen. Dus ook niet zelf de lenzen schoonmaken.
        Alleen bij het werken met vergrotingen van 40x en 100x werk je met de grote schroef. Bij vergrotingen van 400x en 1000x gebruik je alleen nog maar de kleine stelschroef
        Laat de microscoop staan als je een andere leerling of je docent wilt laten kijken. Als je de microscoop verplaatst, kan het voorwerp verschuiven of het beeld onscherp worden.

Als je niets ziet…..
Als je geen beeld krijgt, kan dit de volgende oorzaken hebben:
        Je hebt de revolver niet goed gedraaid, zodat het objectief niet precies boven het preparaat staat. Bij de meeste microscopen ‘klikt’ de revolver in de goede stand.
        Het preparaat ligt niet goed boven de opening van de tafel.
        Je gebruikt een te sterke vergroting.
        Het diafragma laat te weinig of te veel licht door.
        Het lampje staat niet aan.  
        Je beeld beweegt niet, dus moet je de tafel nog wat verder omhoog draaien met de grote schroef

De microscoop opruimen.
Als je klaar bent met de microscoop dan zet het weer terug in de beginstand.
Beginstand van de microscoop:
        Draai het kleinste objectief (met het rode ringetjes) voor.
        Draai de tafel omlaag.
        Haal het preparaat van de tafel.
        Zet de tafel tegen het statief en in het midden door aan de kruistafelknoppen te draaien.
        Zet het lampje uit.

In de onderstaande video’s wordt het werken met de microscoop nog een keer door leerlingen van Scala Rietvelden uitgelegd. Beide filmpjes zijn gemaakt door leerlingen uit 6 vwo van Scala Rietvelden.