80% van alles wat in de supermarkt te koop is ongezond.

Vraag is natuurlijk, wat is gezond. Om een globaal idee te krijgen naar wat gezond is zou je kunnen kijken wat onze voorouders miljoenen jaren geleden aten. Wat gezond was voor hen zal allicht ook heden ten dagen nog gezond zijn voor ons. Die enorme ontwikkeling van de hersenen en het innemen van de cognitieve niche zal toch niet gebeurt zijn met slecht eten. Onze verre voorouders waren bladeters en vruchteneters. Iets verder in de evolutie, toen we noodgedwongen het veilige oerwoud in centraal Afrika moesten verlaten, werd ons dieet aangevuld met zaden van grassen. Onze voorouders waren niet gek van vlees. Hooguit peuzelde ze zo af en toe de hersenen op van een overwonnen vijand. Vlees verorberen was een moeilijk proces voor onze voorouders. Vlees was echt niet hun ding.

Vanuit evolutionair oogpunt bekeken zou je kunnen zeggen: plantaardig materiaal van groenten en fruit en zaden zijn gezond. Alles wat daar vanaf wijkt is dan dus ongezond. Met deze definitie in je hoofd kom je al snel tot de conclusie dat de 80% waar deze les mee begon wel eens aardig kon kloppen.

Het Voedingscentrum denkt al jaren na over wat er nu eigenlijk gezond en ongezond voor ons is. Hun inzichten worden grafisch weergegeven in de schijf van vijf of de maaltijdschijf. Deze schijf is een hulpmiddel bij het kiezen van gezond voedsel. Inzichten veranderen regelmatig, zodat er gemiddeld elke 10 a 15 jaar een nieuwe schijf wordt gepresenteerd.

De overheid gaat per 1 januari 2024 het voedselkeuzelogo Nutri-Score invoeren. Een voedselkeuzelogo kan consumenten helpen betere voedselkeuzes te maken en daarmee bijdragen aan minder overgewicht. Met deze letteraanduiding probeert men met een simpele grafische weergave van de letters A t/m E de consument inzicht te verschaffen over de gezondheid van het product. Met dit voedselkeuze logo wordt de consument bewust gemaakt en geholpen bij het maken van gezonde voedingkeuzes door producten binnen een productgroep onderling te vergelijken. Met Nutri-Score kun je dezelfde soort producten met elkaar vergelijken. Zo kun je kiezen voor een product met een betere samenstelling.

Een groene A of B wil dus niet meteen zeggen dat het product gezond is, maar dat het in vergelijking met dezelfde soort producten een betere samenstelling heeft.

Wat is Nutri-Score?
Nutri-Score is een voedselkeuzelogo, ontwikkeld in Frankrijk. Het logo geeft een totaaloordeel over de samenstelling van voedingsmiddelen. Eerst wordt per product gekeken naar de hoeveelheid negatieve en positieve componenten. Denk bij negatieve componenten aan energie, suiker, verzadigd vet en zout. Bij positieve componenten gaat het om groente, fruit, noten, peulvruchten, vezel en eiwit.

Elk onderdeel krijgt punten op basis van grenswaarden voor de hoeveelheid ervan in het product. Daarna worden de punten voor de positieve componenten afgetrokken van de negatieve componenten en ontstaat een totaalscore. Aan de hand van de totaalscore krijgt een product een A, B, C, D of E. Een donkergroene A staat voor de beste samenstelling binnen de productgroep. Producten met de minst goede samenstelling krijgen een donkeroranje E.

Kijk altijd eerst of een product in de Schijf van Vijf staat. Staat het product in de Schijf van Vijf, dan weet je dat het gezond is. Staat het product er niet in, dan kun je op Nutri-Score letten.

Regelmatig worden producten namelijk door Nutri-Score anders beoordeeld, dan door de Schijf van Vijf bijvoorbeeld:
• Gezouten noten kunnen een A- of B-score krijgen, terwijl deze niet in de Schijf van Vijf staan vanwege het zout.
• Witte én volkoren rijst- en pastasoorten kunnen een A- of B-score krijgen. Terwijl witte soorten niet in de Schijf van Vijf staan.
• Er kunnen kant-en-klaarmaaltijden zijn met een score A of B. Terwijl ze niet in de Schijf van Vijf staan door bijvoorbeeld te veel zout of verzadigd vet.
• Magere kazen, oliën, halvarines en margarines krijgen een score C of D. Maar deze producten staan in de Schijf van Vijf.
• Groente en fruit in blik of glas met toegevoegd zout of suiker krijgen een score A, net als producten waar dit niet aan is toegevoegd. Alleen producten zonder toegevoegd zout of suiker staan in de Schijf van Vijf.

Buiten de Schijf van Vijf? Dan kun je Nutri-Score gebruiken.
Kies je een product dat buiten de Schijf van Vijf staat? Dan geven wij het advies om dat niet te veel en niet te vaak te eten.
Aanvullend kun je Nutri-Score bij deze producten gebruiken door te kiezen voor een product met een samenstelling die volgens Nutri-Score beter is. Maar een product met een A of B is dus niet per se gezond.
Nutri-Score vergelijkt altijd binnen productgroepen. Dus buiten de Schijf van Vijf kun je Nutri-Score gebruiken bij bijvoorbeeld sauzen, frisdranken, sappen, pizza’s, snacks, koek en snoep.
Wil je op een ingrediënt letten zoals zout of suiker? Kijk dan op het etiket op de achterzijde en vergelijk. Of gebruik de ‘Kies Ik Gezond?’-app. Op de site van testaankoop gezond kan jezelf de nutriscores van producten bereken.

Bij deze les hoort een opdracht. Download de opdracht hieronder.