Aderverkalking

Aderverkalking is een ouderdomsziekte. Aderverkalking, of atheriosclerose is een langzaam voortschrijdend proces waarbij cholesterol wordt afgezet tegen de wand van de bloedvaten. Hierdoor vernauwen de bloedvaten langzaam. Het steeds nauwer worden van deze bloedvaten zal leiden tot verminderde bloedvoorziening van de achterliggende weefsels. Aderverkalking is een zogenaamde leefstijlziekte. De ziekte wordt veroorzaakt door een slecht leefpatroon gedurende een lange periode. Door roken, stress, hoge cholesterolwaarden en hoge bloeddruk kan de binnenkant van de bloedvaten beschadigd raken. Deze endotheellaag is normaliter heel glad, zodat het bloed er met zo min mogelijk weerstand doorheen kan. Bij een beschadigde endotheellaag verhoogt de weerstand en kunnen vetachtige stoffen makkelijk blijven plakken.

Aderverkalking wordt veroorzaakt door cholesterol. Cholesterol is een stof die nodig is in alle cellen. Cholesterol zit bijvoorbeeld in het celmembraan. Cholesterol zit in je voedsel en moet dus via het bloed naar de cellen worden gebracht. Om de oplosbaarheid in het waterige bloedplasma te verhogen wordt het gebonden aan lipoproteinen. Liporoteinen zijn eigenlijk het vervoermiddel van het cholesterol. Er zijn twee soorten lipoproteinen om het cholestrol te vervoeren. High Density Lipoproteins (HDL) en Low Density Lippoproteins (LDL). Cholesterol kan dus binden aan HDL of aan LDL. We spreken dan ook van HDL-cholesterol of LDL-cholesterol.

HDL-cholesterol wordt gezien als gunstig. Dit omdat niet aan de cellen afgegeven cholesterol weer afgevoerd kan worden uit de bloedvaten richting de lever. LDL-cholesterol wordt als risicovol beschouwd, omdat aan de oppervlakte van het LDL receptoren zitten waarmee het LDL kan binden aan de endotheelcellen van de bloedvatwand en dan kan worden opgenomen in de vaatwand. In de bloedvatwand opgenomen LDL-cholesterol zal opgeruimd worden door macrofagen. Het probleem is daarmee niet opgelost, maar juist begonnen. De macrofagen die het cholestrol fagocyteren, veranderen in schuimcellen (foamcellen)

Plaque vorming
Eenmaal in de bindweefsellaag onder het endotheel veranderen de monocyten in macrofagen. Deze hebben de mogelijkheid om de verschillende soorten LDL/vet in zich op te nemen, ze worden dan schuimcellen (foam-cellen) .Sommige schuimcellen verlaten de intima en verlagen dus het vetgehalte, andere blijven er zitten. De balans tussen vertrekkende en zittenblijvende schuimcellen bepaalt of het bij een onschuldige fatty streak blijft, of dat door teveel vetbevattende, zittenblijvende schuimcellen het proces van plaquevorming begint. Een aantal van de schuimcellen zal afsterven (apoptose) en vormt de kern van de atherosclerotische plaques (de necrotic core). Overal in het lichaam gaan met grote regelmaat cellen dood. Bijvoorbeeld omdat er fouten zitten in het DNA, of omdat de cellen geparasiteerd zijn. Apoptose leidt tot afbraak van de cel en opname van het restmateriaal door naburige cellen zonder dat de inhoud van de cel vrijkomt in het omliggende weefsel. In dit laatste aspect onderscheidt apoptose zich van een andere vorm van celdood, de necrose. Bij necrose komt de celinhoud echter wel vrij in het weefsel. De vrijgekomen celdelen, celrestanten brengen het immuunsysteem, waaronder de ontstekingsreactie op gang.

Door continue vetophoping groeit de fatty streak uit tot een serieuze stabiele plaque. Hierdoor ontstaat een bult aan de binnenkant van deze ader en wordt de vaatwand naar binnen gedrukt. Door deze bult vernauwt de ader en zodoende heeft aderverkalking vernauwde bloedvaten als gevolg. Plaques kunnen echter nog veel vervelender gevolgen hebben. Het lichaam probeert de plaque te beschermen door er een hard kapje (Fibrous cap) overheen te leggen, zoiets als een korst. Als de plaque niet meer groeit, kan dit harde kapje de plaque stabiliseren. Stoffen uitgescheiden door macrofagen (wittebloedcellen) verzwakken het kapje. Wanneer de plaque echter blijft groeien, zal door de druk van het opgehoopte vet het verzwakte kapje kunnen scheuren. Er is dan sprake van een vulnerable plaque. Als de inhoud van de plaque in het lichaam vrijkomt, wordt door het lichaam een stollingsreactie opgeroepen en een bloedstolsel gevormd om het gat te dichten. Hierdoor kan de al vernauwde ader echter helemaal geblokkeerd worden waardoor het weefsel daarachter geen zuurstof meer krijgt en dus afsterft. De afbeelding onderaan deze pagina geeft een illustratie van dit proces. Als dit proces geconstateerd wordt, bijvoorbeeld na een hart infarct, of door langdurige klachten van een patiënt, kan er in het ziekenhuis gedotterd worden. Via de liesslagader, of een slagader in de arm wordt het blallonnetje en de stent naar de verstopte plaats gebracht. Het ballonnetje wordt de ader dan lokaal opgeblazen. Hierdoor wordt de (stabiele) plaque voorzichtig plat gedruk. Over de platgedrukte plaque plaatst met dan een zogenaamde stent. Dit is een soort veertje dat ervoor zorgt dat de doorstoomopening niet opnieuw vernauwt. Een stent is echter ook zelf weer een oneffenheid in het bloedvat en veroorzaakt ook weer verkalkingsproblemen doordat de bloedstroom verstoord raakt. Nieuw is de oplosbare stent. Deze is binnen twee jaar uit zichzelf opgelost. Nieuw is de behandeling van aderverkalking met behulp van marihuana. Naar deze nieuwe behandelmethode doet de Nederlandse arts Willem Mulder onderzoek

Als dit in de bloedvaten van het hart gebeurt, leidt het zuurstoftekort in eerste instantie tot pijn op de borst. Dit wordt angina pectoris genoemd. Langdurige blokkade van de zuurstoftoevoer heeft een hartinfarct tot gevolg. Een zuurstoftekort kan ook plaatsvinden in de aders van de hersenen. Kortdurend zuurstoftekort naar de hersenen hebben een TIA (Transient Ischemic Attack) als gevolg. Wanneer de vaatwand langdurig is afgesloten van zuurstoftoevoer kan een beroerte ontstaan.Een mooie film over hoe exact een stent wordt geplaatst is hieronder te zien. Deze video is gemaakt in opdracht van Merit Medical      

Als het plaatsen van een stent, een dotteroperatie of een bypass niet meer mogelijk is, omdat de conditie van het hart te slecht is, rest er nog maar één alternatief. Een harttransplantatie. Recent heeft de medische wetenschap een doorbraak bereikt in de mogelijkheid tot transplanteren. Met de zogenaamde “heart in een box” technologie kan men ook stilstaande harten nog gebruiken als transplantatie hart. Voorheen was het alleen mogelijk om kloppende harten te transplanteren.