Op basis van welke eigenschappen kiezen organismen hun partner? Ik hoor het je al denken: “Ik kies voor iemand die ik leuk vind, spontaan is, humor heeft, intelligent is,  knap is, of iemand die ik begrijp. Of een combinatie van eigenschappen”. In de natuur moeten de organismen eerst uitzoeken of de partner die men op het oog heeft, wel van de juiste soort is. Twee organismen behoren volgens de definitie tot de juiste soort als ze gezamenlijk vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

Diergedrag

Diergedrag zorgt ervoor dat meestal dieren van dezelfde soort met elkaar paren. Voorafgaande aan de paring is de balts. Tijdens deze balts komen de dieren erachter of de ander kan brengen wat wordt gezocht. Is de partner van het juiste geslacht en van de juiste soort? Deze baltsrituelen moeten voorkomen dat organismen van verschillende soorten gaan paren met elkaar. Hybridisatie is meestal niet erg succesvol en daarom zonde van de verspilde energie en tijd.

Geurstoffen

Naar partnerkeuze is door de wetenschap veel onderzoek gedaan. Evolutionair gezien is het slim een partner te kiezen met eigenschappen die jij als individu niet hebt. Hierdoor krijg je kinderen met meer genetische variatie en genetische variatie is altijd goed in een veranderend milieu, wat de aarde nu eenmaal is.

Maar hoe herken je nu een genetisch interessante partner? Hiernaar is onderzoek gedaan bij drieteenmeeuwen.  Drieteenmeeuwen smeren hun veren in met vet om deze waterafstotend te maken. Tevens geeft deze olie aan een eventuele toekomstig partner informatie af over de genetische variatie van het individu. Meeuwen die een partner zoeken kunnen dus ruiken of een individu genetisch gezien een interessante partner zal zijn.

Afweersysteem

Vrouwen met veel variatie in hun genen (heterozygote genotypen)  trekken meer mannen aan dan vrouwen die vaker dezelfde allelen hebben (homozygoot genotype). Dit geldt althans voor de genen voor de zogenaamde MHC-eiwitten. Deze MHC-eiwitten zijn verantwoordelijk voor de werking van het afweersysteem. Heterozygote vrouwen hebben een beter functionerend afweersysteem. Vrouwen met een grote genetische variatie voor de MHC-eiwitten zullen in de praktijk minder vaak ziek worden, omdat het afweersysteem pathogenen beter en eerder herkent. Uit onderzoek blijkt dat heterozygote vrouwen in vergelijking tot homozygote vrouwen meer partners hebben gehad in hun zoektocht naar de ideale partner. Homozygote vrouwen hebben minder ervaring voordat ze uiteindelijk hun definitieve partner vinden. Evolutionair gezien zijn de gedragingen van zowel de homo- als de heterozygote vrouwen verklaarbaar. Heterozygote vrouwen zijn minder gevoeling voor infecties overgedragen door partners. Homozygote vrouwen zijn veel bevattelijker voor infecties. Vandaar hun terughoudendheid.  

Geslachtschromosomen

De eigenschappen die het individu doet kiezen voor een partner zou ook kunnen liggen op de geslachtschromosomen. Dit is het geval bij de withalsvliegenvanger (links boven)  en bontevliegenvangers (rechts boven). Beide soorten komen naast elkaar voor in centraal Europa. Bij hybridisatie onstaan er dochters die zich niet kunnen voortplanten. De vrouwtjes moeten erg selectief zijn met wie ze paren. Mannen zijn niet selectief. Uit onderzoek is gebleken dat hybride dochters vaak dezelfde partner kozen als hun vader was. Onderzoekers vroegen zich af wat deze voorkeur veroorzaakt. Het kan zijn dat je jonge dochters het beeld van pa inprenten, of er kunnen erfelijke factoren aan ten grondslag liggen. Uit onderzoek bleek dat het laatste zo was.

Het vrouwtje van de vliegenvanger erft van pa een geslachtschromosoom Z. Genetisch zijn vrouwtjes dan ZW en mannen hebben ZZ. Uit onderzoek blijkt dat het mannetje een Z-chromosoom aan al zijn dochters geeft en dat op dit Z-chromosoom de voorkeur ligt voor een zelfde mannetje in een volgende generatie. Kortom: het mannetje geeft niet alleen eigenschappen aan zijn dochters, maar hij zorgt er ook voor dat zijn dochter later vogels die het meest op haar eigen vader lijken het meest aantrekkelijk vindt.